ÇOCUKLARDA
ORTODONTİ
ÇOCUKLARDA ORTODONTİ NEDİR?
Erken dönemde yapılan basit ortodontik müdahaleler, ileride ciddi dişsel ve iskeletsel problemlere neden olabilecek sorunların şiddetini azaltmakta ya da ortadan kaldırmaktadır. Ayrıca erken dönemde yapılan ortodontik tedaviler daha hızlı sonuç vermektedir. Ortodonti; dişler ve yüzdeki düzensizliklerin teşhisi, önlenmesi ve tedavisiyle ilgilenen diş hekimliği dalıdır. Kelime anlamı olarak düzgün diş anlamına gelse de ortodonti, yüz ve çenelerin gelişim bozukluklarının düzeltilmesini de amaçlar.
ÇOCUKLAR ORTODONTİ UZMANINA NE ZAMAN GÖTÜRÜLMELİDİR?
Bebeklik döneminde başlayan parmak emme, biberon kullanımı gibi bazı alışkanlıklar uzun yıllar devam ettirildiği takdirde çenelerde iskeletsel bozukluklara sebep olabilmektedir. Ayrıca çocuklarda sıkça rastlanılan geniz eti gibi problemlerde çene gelişimlerini etkilemektedir. Bu tarz problemlerin erken teşhisi önem arz etmekte ve alışkanlıkların önlenmesi amacıyla uygulanan uygulamalar problemin ilerlemesini, daha komplike tedavi uygulamalarını engellemektedir. Genellikle ortodontist kontrolleri 7 yaşından itibaren başlamalıdır. Çoğu ortodontik hastanın aktif tedavisi 9-14 yaşları arasında başlar. İskeletsel bozukluklara, çenelerin büyüme gelişimleri tamamlanmadan müdahale edildiği takdirde başarı olma olasılığı yüksek olmaktadır. Aksi takdirde yetişkin dönemde çenelerin düzeltimi, komplike bir tedavi yöntemi olan ortognatik cerrahi ile düzeltilmektedir.
Diş hekiminiz çocuğunuzu erken dönemde kontrol edip, dişlerin ve çenelerin nasıl geliştiğini görür ve çocuğunuz büyürken oluşabilecek değişiklikleri fark ederek sizi bilgilendirir. Bu yüzden çocuğunuzun devamlı diş kontrollerinin yapılmasını önermekteyiz. 18 yaşına kadar olan çocukluk dönemindeki ortodontik tedavileri iki aşamada incelemek mümkündür.
1- KORUYUCU - ÖNLEYİCİ ORTODONTİK TEDAVİLER
Bu ilk muayenedeki amaç;
-
Çocuklardaki çene ile ilgili bozukluları tespit edip, erken müdahale etmek
-
Yanlış yutkunma ve ağız solunumu gibi ilerde çene problemlerine sebep olacak yanlış fonksiyonların tedavisi
-
Dişlere ters kuvvetlerin gelmesini ihtimalini ortadan kaldırmaktır.
Çocuğunuz ağızdan nefes alıyorsa ve dudakları açık ise; bu bozuklukların tedavisinde ortodontist ve kulak burun boğaz uzmanın birlikte çalışması ve fonksiyonları düzeltmesi gerekir. Bu tip tedaviler değişik nefes ve kas egzersizlerinden ve bu yaş çocukların takabileceği apareylerden oluşan bir tedavi yöntemidir.
Çocuğunuz 4-5 yaşına geldiğinde eğer bir problem gözlemliyorsanız bile onu bir ortodontiste götürmeniz gereklidir.
Çünkü erken fark edildiği zaman bazı ortodontik problemleri çözmek daha kolaydır ve özellikle ağız solunumunun sebep olduğu çene problemlerinin oluşmasını engellemek mümkündür.
Bu dönemdeki ortodontik tedavilere "koruyucu önleyici tedavi" adı verilir.
Çocuğunuzun dişleri düzgün görülse bile sizin fark edemeyeceğiniz, sadece ortodontistin belirleyebileceği bazı problemler olabilir. Bazen de sizin problem olarak gördüğünüz bir durum tamamen normal olup ve zamanla kendiliğinden düzelecek bir durum olabilir.
Çocuğunuzun dişlerinde gözlemlediğiniz her problem tedavi gerektirmeyebilir!
Örneğin 7-8 yaşlarında üst orta ana dişler ağızda yer alır. Bu dişler süt dişlerinden sonra size çok büyükmüş gibi gelebilir.
Unutmayın ki çocuğunuzun eli, kolu, başı gibi çenesi büyüyecek ama dişleri büyümeyecektir. Böylelikle size çok büyükmüş gibi görünen bu ön dişler, diğer dişlerinde ağızda yer almaya başlamasıyla ve yüzün büyümesiyle size daha normal gelmeye başlayacaktır.
Alt ön bölgedeki dört adet kesici diş 7-8 yaşlarında biraz çapraşık olabilir. Genellikle hasta velilerimiz bu durumdan çok endişelenirler ve kliniğimize tedavi olmak amacıyla başvururlar.
Telaşlanmaya gerek yoktur, çünkü alt ön bölgede görülen hafif çapraşıklık ta fizyolojiktir ve karmaşık bir dizi olaydan sonra 12 yaş civarında bu bölgedeki dişler düzelir.
7-9 yaşları arasında çocuğunuzun ortodontik muayenesi yapıldığında dişlerde görülen bazı problemler fark edilse bile, ortodontistiniz size acil bir tedavi önermeyebilir. Doktorunuz bu durumda "bekle ve gör" yaklaşımını uygulayıp, 12 yaş civarında tedavinin başlayacağını söyleyebilir.
En iyi sonucu elde etmek için, ortodontistiniz sizin için en uygun zamanı beyan edecektir.
Bazen çocuklarda, bebeklik döneminden kalmış olan yanlış yutkunma veya ağızdan nefes alma, parmak, kalem, dil emme gibi kötü alışkanlıklar mevcut olabilir. Bu kötü alışkanlıkların ortadan kaldırılması için yapılan müdahalelere ise önleyici tedavi denilir.
2- KAPSAMLI ORTODONTİK TEDAVİLER
Hemen her yaşta ortodontik tedavi yapılabiliyor olmasına rağmen, her hastanın problemine göre ideal bir yaşı vardır. Ortodontik tedaviler sıklıkla bütün ana dişler sürdükten sonra (11-12 yaş) yapılır. Fakat bazı ortodontik bozuklukların, çocuktaki var olan büyüme potansiyelinden yararlanmak için erken dönemde tedavi edilmesi gerekmektedir ki bu tedavilere koruyucu önleyici ortodontik tedavi denilmektedir.
Çocuğunuzun ağzındaki en son süt dişi sallanıp düşünce (11-12 yaş) daimi dişlenme dönemine geçilmiş demektir. Bu dönemde 2. büyük azı dişleri de sürmüş ise ağızda toplam 28 diş mevcuttur. 20 yaş dişlerinin de ağıza yerleşmesi ile toplam 32 diş tamamlanmış olur.
Ağızda süt dişlenmenin bitmesi ile birlikte, çocukta pubertal büyüme atılımı dediğimiz birtakım değişimler başlar. Bu dönem ergenliğin başladığı dönemdir aynı zamanda Pubertal büyüme atılımı, biz ortodontistler için hem dişleri hem de çeneleri tedavi yapmak adına en kıymetli zaman dilimidir.
Bu dönemde 'tel takma' dediğimiz sabit ortodontik tedaviler aktif bir şekilde yapılabilmektedir. Sabit apareylerdeki braketlerle yapılan tedavide uzayın her üç yönünde diş hareketi yapmak mümkündür.
Ortodontik tedavi eskiye göre daha sık yapılmaktadır. Artık etrafımızda ortodontik tedavi gören birçok çocuk görüyoruz ve bunu garipsemiyoruz.
Çenelerde mevcut olan problemlerin düzeltilmesi için bazı bölgelerden destek alarak tedaviler yapılmaktadır. Ağız dışından (kafadan, alından veya enseden) destek alınarak yapılan tedavilerde kullanılan apareylere ağız dışı apareyler denilir.
11–15 yaş dönemi ortodontik tedavi açısından oldukça önemlidir. Ortodontistler çenelerde görülen bozuklukları ancak büyümeyi yönlendirmek suretiyle tedavi edebilir. 11–15 dönemi büyümenin en aktif olduğu dönem olduğu için tüm kapsamlı tedavileri de bu dönemde uygulayıp geç kalmamayı isteriz.15 yaşından sonra büyüme çok azaldığı ya da bittiği için çene tedavilerindeki başarı şansımız azalır.
Büyüme atılımının bittiği, artık bireyin ergin olduğu dönemde dişleri ilgilendiren bozukluklar yine başarılı bir şekilde tedavi edilse bile çenelerin tedavisi ancak ortognatik-cerrahi dediğimiz ameliyatlarda düzelebilir.
GEREKTİĞİ HALDE ORTODONTİK TEDAVİ UYGULANMAZSA NE OLUR?
Estetik bir gülüş kişinin kendine olan güvenin artmasını sağlar. Düzgün sıralanmış dişlerin en sağlıklı tedavisi ise ortodontidir. Çapraşık dişlerin varlığı demek dişler arasında temizlenmesi zor alanlar demektir. Temizlenmesi zor alanlar çürüğe yatkındır. Yani çapraşıklık varlığında ortodontik tedavi sadece estetik amaçlı değil, sağlığın korunması amacıyla da yapılmalıdır. Ayrıca ortodontik tedavinin tek amacı çapraşık dişleri düzeltmek değildir.
Çocuğunuz tellerin görüntüsünden rahatsız olabilir ya da arkadaşlarının alay etmesinden korkuyor olabilir. Çocuğunuzu arkadaş grubundan ya da akrabalarınızdan ortodontik tedavi gören kişilerle tanıştırmanızı öneririz. Böylelikle kendini yalnız hissetmeyecek ve başına gelecekleri bizzat tedavi gören birilerinden öğrenecektir.
Sonuçta her ne olursa olsun ortodontik problemler sağlıkla ilgili problemlerdir ve bunun tedavisi sonsuza kadar sürmez. Ödül ise bir ömür boyu düzgün ve sağlıklı dişlerle gülmektir.
